विचार विमर्श

गीत  कोर्दिको  चिसो  पानी हावा बिसाउनेको   फेरी आज याद आयो बोल्दा रिसाउनेको ।  पहिलो  मायाँ  मुटु  भित्र  हुने   सधै  भरी  बाँचुन्जेली  आँखा अघि आउने  घरि घरी   पँधेरीको पानी सङ्ग  माया  मिसाउनेको  फेरी आज याद आयो बोल्दा रिसाउनेको । मंसिरमा लाए्को माया  बैसाखमा  छुट्यो  सङ्गै बाँच्ने  सङ्गै मर्ने वाचा कसम टुट्यो  छैन  खबर  पराई  बनि  टाढा  बिताउनेको  फेरी आज याद आयो बोल्दा रिसाउनेको । कोर्दिको  चिसो  पानी हावा बिसाउनेको   फेरी आज याद आयो बोल्दा रिसाउनेको  🌺धन्यवाद 🌺 राजन गिरी ''राज''  रुपा ३ , कास्की 

 

सत्ता तथा पावोरमा रहेका व्यक्तिहरू द्वारा गरिने बेइमानी या धोकाधडीको आचरण अर्थात सार्वजनिक जीवन वा स्वीकृत मुल्यको विरुद्ध गरिने मनोमानी लाई भ्रष्ट आचारण भनेर बुझिन्छ | ( भ्रष्टाचार = भ्रष्ट + आचार ) आम जनजीवनमा यसलाई आर्थिक अपराध सँग जोडेर हेरिन्छ |  भ्रष्टाचार गरिने तथा गराइने क्षेत्र् हरू निम्न छन् :- १. सरकारी तथा सार्वजनिक क्षेत्र ;                                            क . राजनैतिक भ्रष्टाचार                                             ख.  पुलिस द्वारा भ्रष्टाचार                                              ग.  न्यायिक भ्रष्टाचार  २. शिक्षा प्रणालीमा भ्रष्टाचार  ३. श्रमिक संग संस्था हरूमा भ्रष्टाचार  ४. धर्म मा  भ्रष्टाचार  ५. दर्शनमा भ्रष्टाचार  ६. उद्योग जगतमा भ्रष्टाचार (corporate corruption) इत्यादि | भ्रष्टाचारका मुख्य विधिहरू :- १. घुस लिने घुस दिने  २. चुनावमा धाँधली  ३. यौन सम्पर्कको बदलामा  पक्षपात्  ४. हप्ता असुली  ५. जवर्जस्ती चन्दा असुली  ६. अधिक्रमण,अधिग्रहण  र ब्लैकमेलिंग (extortion/blackmail)  ७. विवेकाधिकार (discretion) को दुरुपयोग  ८. भाइ भतिजावाद (nepotism)

ईतिहास गवाही छ पृथ्वीनारायण शाहले एकीकरण गरेर सिङ्गोे नेपालको जगेर्ना गरे | हामी आज आफ्नो सानो  परिवार अथवा संगठन लाई एक गर्न असमर्थ छौं | उनि पनि नेपाल आमाकै छोरा हामी पनि नेपाल आमालेनै जन्माएर हुर्के बढेका मान्छे | यत्रो अन्तर आखिर कसरी आयो ! हामी कुन हैसियेतले हतौडा चलाउन पुग्यौं पृथ्वीनारायणको शालीक माथि ? को रहेछौं त्  हामी ? उनको शालिक फोरेर आखिर हामीले गर्न र पाउन खोजेका  के  रहेछौं ? मैले त् आज सम्म एसको जवाफ पाइन् | कतै हामी फेरी वानर युगमै त् फर्किंदै छैनौं , यो चिन्तन को विषय हो | सत्ताको प्रलोभनमा  मान्छेले नैतिकता कसरी बेच्दो रहेछ हालको राजनैतिक घटनाले  छर्लङ्ग देखाउँछ | आफूलाई सुशासनको ऐनाले हेर्ने हरू नैतिकताको खोक्रो  खाङग्रे  ओढेर सडक तताइरहेका छन् र हामी जनता हरू मुख दर्शक बनिरहेका छौं |  हामी जनताको माग  के नै छ र !  मात्र देशको सामाजिक  तथा राजनैतिक इकाई [ जस्तैः गाउँ , नगर,राज्य सरकार इत्यादि ]  लाई यस प्रकारले चलाइयोस कि जसबाट बांछित परिणाम मिलोस् | सुशासनको अन्तर्गत धेरै चिजहरू आउँछन जसमा : पर्याप्त बजेट ,सही प्रबन्धन ,कानूनको शासन , सदाचारी इत्यादि | यसको विपरीत

  आधुनिक लोकतन्त्रको एस्तो कुनै सर्वमान्य परिभाषा त् छैन जो कि एस शब्दको पछाडी लुकेको सम्पूर्ण ईतिहास तथा अर्थलाई आफूमा समाहित गर्न सकोस | भिन्न-भिन्न युगमा बैज्ञानिकहरूले अनेकौं परिभाषा दिएका भएपनि अन्त्यमा लोकतान्त्रिक व्यवस्थामा जनतानै  संप्रभुता हुन भन्नेमा स्वीकार गरिएको छ  |  जनताको अर्थ के हो ,संप्रभुता कस्तो र कसरि हुनुपर्छ, यी  मुद्दाहरू भने सधैं विवादास्पद नै रही रहे | अब्राहम लिंकन को अनुसार लोकतन्त्र  जनताको लागि र जनता द्वारा शासन - प्रमाणित मानिएको छ | लोकतन्त्रमा जनतानै सत्ताधारी हुन्छन | जनताकै अनुमतिले शासन हुन्छ , उनको प्रगति नै शासनको एक मात्र लक्ष्य मानिएको छ | लोकतन्त्र केवल एउटा विशिष्ट प्रकारको शासन प्रणाली मात्र नभएर एक बिशेष प्रकारको राजनैतिक संगठन ,सामाजिक संगठन ,आर्थिक व्याबस्था तथा नैतिक एवम मानसिक भावना पनि हो | लोकतन्त्र जीवनको समग्र दर्शन हो जसको व्यापक परिधिमा मानव जीवनको सम्पूर्ण पाटो पर्दछन |  लोकतन्त्र को शत्रू :- भ्रष्टाचार  उग्रवाद , आतंकवाद , हिंसा  वंशवाद ,परिवारवाद ,कार्पोरेट वाद  राजनैतिक अधिनायकवाद  निरंकुश शासकीय व्यवस्था                      

       नेपालको विवादित राजनैतिक अवस्थालाई केलाएर हेर्दा कता कता सभ्यताले जन्माएको एउटा अभिशाप ,काकाकुलको तिर्खा मेटाउने उपक्रम अर्थात चट्यांगको त्रासद विभीषिका लाग्छ | माफी चाहन्छु विषय नै गहन छ , हालको स्थिति लाई  समग्रमा भन्नु पर्दा हामीले जसको भरोशामा आफ्नो औंला काट्यौ आज उसैले हाम्रो गरिखाने पाखुरा काट्न खोज्यो , जो संग धेरै आशाहरू  राख्यौं ऊ त् आफैंमा निरिह , भित्र गुदी नभएको खोक्रो ,नितान्त रित्तो तथा निदाएको मष्तिस्क जस्तो रहेछ भन्ने कुरा पछिल्ला वर्ष बाट गरिएका र गराइएका हरेक बेसुरा हावादारी क्रियाकलापहरुले पुष्टि गरिदिएको छ |    हामी नेपालीहरूले कहिले सम्म यो सतिको सराप लागेको भनेर चित्त बुझाएर बस्ने ? अब पनि औला नउठाए कहिले उठाउने ? हजारौ सहिदहरूका छातीबाट निक्लेका लहूको ऋण कसरि तिर्ने ! ए संविधानका रक्षक् बनेर टुप्पामा बस्नेहरु हो ! नढाटि भनत एतिका संघर्ष र बलिदान बाट ल्याएको एस परिवर्तन लाई कुठाराघात गर्दा तिम्रो हात कामेन ? आफैले जन्माएको आफ्नै काखमा हुर्किंदै गरेकी छोरीजस्तो संबिधानको बलात्कार गर्दा तिम्रो आँखा रसाएन ? तिमी र तिम्रो आडमा लुक्दै हिंडेका निर्मलाको बलात्का

गजल उनको जिन्दगीमा अरु कोही आएको बेला  दैलोमा काग करायो दुश्मन बनाएको बेला ।  कोपी फुटेर भर्खर फूल फक्रँदै थियो  लग्यो चुँडेर पापीले निदाएको बेला । किन आउँछन जिस्क्याउन परेवाका जोडीहरू  कसैको वियोगले मन छट्पटाएको बेला । #राज

केही दिन अगाडी भगवान् श्रीराम को निकै चर्चा चलेको थियो , श्रीराम को मुर्ति भब्य बनाएर देशमा राम राज्य आउँछ भनेर म मान्दिन | खतरा एस देश लाइ राम बाट होइन ,यस देशमा श्रीराम भन्ने हरु करोडौं व्यक्ति छन् | खतरा यस कुरामा छ कि धर्ममा आड़ेस लागेर कुर्चीका खेल खेल्नेहरूका सोचाई र ब्यबहारिक कौशलतामा सकारात्कमक पक्ष् कमजोर हुँदैछ |  एउटा कुरा म कठोरताका साथ् के भन्न चाहन्छु भने ,शत्रू तपाईको चाहे जो सुकै होस् यो प्रेम , आड भरोशा तपाइँ चाहे जो सुकै सँग गर्नुस ,त्यो शत्रूता पनि अधुरो छ र त्यो प्रेम पनि अधुरो छ जबसम्म तपाइँ उसको सच्चाई अर्थात विचार जान्न सक्नु हुँदैन | त्यसैले यो दुवै कुरा जान्न निकै जरुरि छ कि, ऊ के पढ्छ , उसको सोचाई कस्तो छ , उसलाई के राम्रो लाग्छ , यो तमाम कुराहरू जान्नु हुँदैन भने म यही भन्न सक्छु कि तपाइँ न इमान्दारीले दुश्मनी गर्न सक्नु हुन्छ, न त् इमान्दारीले प्रेम नै ! यो हेरिरहँदा तपाईहरू लाई लाग्ला म कुनै अभियानको हिस्सा हुँ , महोदय , यो देशमा मान्छे हरूले के भन्लान , के सोच्लान र के गर्लान मलाई कुनै फरक पर्दैन | यो बिमारी हाम्रो देशमा छ ,म मान्छु , जसलाई जे सम्झिनु

तिमी रिसाउँदा के गरिन मैले ,मनाउनको लागि  धिक्कार छ , उल्टै चाल चल्यौ , दिल जलाउनको लागि | पागल थिएँ सोची रहें , मेरो नै तक्दिर खराब किन ! थाहा पाएँ भगवान् घुस लिन्छ , मलाई रुवाउनको लागि | हरेक प्रयास गर्नेछु भुल्न , चिर निद्रामा जानु अघि  उ ! आयो मृत्युको फरमाइस , मलाई उठाउनको लागि | मैले बुझिसकेको छु अब ,तिम्रो अगाडी रुने छैन  बिचरा घाईते दिलनै मान्दैन , कसैमा धाउनको लागि |  एकपटक मेरो प्रेमलाई कमसेकम , बुझेर त् हेर्थ्यौ तिमी ! म स्वोर्ग उतारी दिन्थ्यें धर्तीमा , तिमीलाई पाउनको लागि | तर , अब तिमी जाँदैछु त् जाऊ , मेरो भन्नु केही छैन ! म सँग अब के नै बच्यो र , तिमीलाई बताउनको लागि | समाप्त @@@@ राजन गिरी "राज" रुपा गाउँपालिका ३  कास्की ग.प्र 

  यार, यो के देख्दैछु  ? हेर हेर केटीहरू झैँ रोईरहेछ ! मतलब हामी केटाहरूको रुनुमा पनि तरिका  हेरियो  , यो त् केटीहरूले झैं रुन्छ | विचार गर्नेहो भने जुन सुकै साहित्यिक मंच हो या जमझट त्यहाँ कसै न कसैले आमाको बारेमा चार हरफ बर्णन गरेकै हुन्छन तर बा को कतै कुनै टाढा टाढा सम्म पनि उल्लेख भएको पाइंदैन | एकाध शेर होलान तर आमाको बारेमा केही न केही बोलेकै हुन्छन |  तपाईहरू लाई थाहै छ महिला दिवसमा कैयौं वेवसाइट तथा संग सस्थाको तर्फ बाट केही न केही हरेक चिजमा उनीहरूलाई छुटको ब्यबस्था हुन्छ ,अनेक स्किमहरू आउँछन् तर मेन्स डे त  मान्छेलाई याद पनि हुँदैन होला कतिलाई त् यो कुन दिन  पर्छ जीवनभर थाहा नै  हुँदैन |  आउनुस् म आज तपाईहरू लाइ एउटा रोचक मान्छेको बारेमा केही सुनाउन गैरहेको छु , म उसको जिन्दगी संग तपाईलाई रुवरु गराउँछु , १० कक्षामा तैयारी सुरु गरेर ११/१२ को तैयारी गर्दा गर्दै अगाडी आउने जुन प्रतिस्पर्धा छ त्यसको तैयारी गर्यो  ,१२ पछी राम्रो कलेजको राम्रो मेहनत गर्यो  , राम्रो कलेज गएपछि राम्रो जागिरको लागि मेहनत गर्यो  ,राम्रो नोकरीमा जानको लागी एडभान्स जम्मा गर्यो  ,किनकि त्यसको लागी केही प्

विहे एकबार हुन्छ, बार बार हुँदैन  विहे गर्दैमा जिन्दगी, वार पार हुँदैन | झुटो बोल्छन मान्छे, धेरै झुटा हुन्छन  एक्लो जीवन पनि त् ,बेकार हुँदैन | सबै भन्दा ठुलो कुरा, सुटुक्क भन्छु  आमा हेरौंकी श्रीमती, दोधार हुँदैन | झगडा हुँदैन घरमा ,शान्ति छाउँछ  तनाब लिएर मान्छे, बिमार हुँदैन | दाम हुन्छ नाम हुन्छ, पुग्ने सबै हुन्छ  आज म जस्तो , हल्लनटार हुँदैन | @@@@@@@@@@@@ फरक पर्दैन अब ,घृणा गर या प्यार गर जिन्दगी जिन्दगी रहेन ,अझै बरवाद गर |  कुपोषणले थलापरेका , उडुस महोदय ! मेरो रगत रहुन्जेल ,आफ्नो उपचार गर |  हेरत ! ति तारा हरु ,रात् भर रोई रहेछन् जाऊ थोपा टिपेर ,आँशुको ब्यापार गर |  मलाई थाहा छ ,लुटेराहरुको जमातमा छौ यी गरीबका झुपडीमा ,केही चमत्कार गर | @@@@@@@@@@@@@@@ नआऊ छेउमा मेरो , म मात्तिएको बेला बेहोशीमा पिउन सक्छु ,आत्तिएको बेला | मेरा नजर तिम्रा नजर ,लुका छुपी खेल्दा गल्ति हुन सक्छ मुटु , साट्टीएको बेला | जिन्दगी लाइ नशा संग ,घोली पिउंदै छु म सहारानै येही छ शरीर , काठ्ठीएको बेला | टाढै बस सिरमैरानी , मेरो  शिरको कसम कता छुन्छु थाहै हुन्न, म लाट्टीएको बेला | @@@@@@@@@@@@@ साहेब इच्

न त मैले तिमीलाई चिनें न त् चिन्न चाह्यौ  के बुझेर तिमी मेरो जिन्दगीमा आयौ ! तिम्रो मेरो चिनाचानी संजालको मात्र  मेरा अरु साथी जस्तै तिमी एउटा पात्र हजार तिम्रा साथीमा म के भिन्नता पायौ के बुझेर तिमी मेरो जिन्दगीमा आयौ ! न त मैले .... मलाई हिजो दुख्दा किन तिमीलाई चस्को पर्यो तिमी सँग बोल्दा मेरो किन आँशु झर्यो के चाहन्छौं दुखी सँग कस्तो बानी लायौ के बुझेर तिमी मेरो जिन्दगीमा आयौ ! न त मैले तिमीलाई चिनें न त् चिन्न चाह्यौ  के बुझेर तिमी मेरो जिन्दगीमा आयौ ! @@@@@@@@@@@@@ हुन्न होला घर हाम्रो आफ्नो सुर गरौँ एउटाले महाँकाली अर्को मेची तरौं | कहिलै पनि नंग र मासु हुन् सकिएन एक अर्काको दिलको धड्कन छुन सकिएन  दुनियाँका कुरा सुन्दा हुन्छ अहिलै मरौं  एउटाले महाँकाली अर्को मेची तरौं | हुन्न होला ..... संगै हुँदा पिडा सुनाइ रुन सकिएन रुमाल भिजाई तिम्रो आँशु धुन सकिएन बेदना लाइ पोको पारि परेलीमा भरौं एउटाले महाँकाली अर्को मेची तरौं | हुन्न होला .... @@@@@@@@@@@@@@ एकान्तमा बस्दा बस्दै तिम्रो याद आयो मुटु बिचको भूकम्पले सुनामी उठायो | बिर्सनलाई पनि रैछ सम्झी दिनु पर्ने त्येहिबेलामा